Έξω λαγόνιος αρτηρία
Ο αυλός της είναι ευρύτερος από της έσω λαγονίου αρτηρίας. Η αρτηρία αυτή μεταπίπτει στην κοινή μηριαία αρτηρία στο ύψος του βουβωνικού συνδέσμου. Κοντά στο τέλος της δίνει δύο σημαντικούς κλάδους, την κάτω επιγάστριο και την εν τω βάθει περισπώμενο λαγόνιο αρτηρία. Η κάτω επιγάστριος αρτηρία συμβάλλει στην κυριότερη παράπλευρο κυκλοφορία μεταξύ της υποκλειδίου και της έξω λαγονίου αρτηρίας. Η κάτω επιγάστριος αρτηρία και η εν τω βάθει περισπώμενη λαγόνιος αρτηρία αποτελούν αρτηρίες επανεισόδου (Reentry arteries) όπου σε περιπτώσεις συνδρόμου Leriche αναστρέφεται η ροή τους και πρακτικά συμβάλλουν στην επανείσοδο αίματος στο πέρας της έξω λαγονίου αρτηρίας με σκοπό να επαναιματωθεί το σκέλος
Στην κλινική πράξη αυτή η παράπλευρη κυκλοφορία μπορεί να συμβάλλει στην διάσωση του σκέλους σε περίπτωση απόφραξης της κοινής ή της έξω λαγονίου αρτηρίας. Οι κλάδοι της εν τω βάθει περισπώμενης λαγονίου αρτηρίας συμβάλλουν στην ανάπτυξη παράπλευρου δικτύου με κλάδους της έσω λαγονίου και της αορτής.
Έσω λαγόνιος αρτηρία
Η έσω λαγόνιος αρτηρία αιματώνει τα σπλάγχνα και τα τοιχώματα της ελάσσονος πυέλου, γλουτού και περινέου. Χωρίζεται σε πρόσθιο και οπίσθιο στέλεχος. Οι κλάδοι της χωρίζονται σε τοιχωματικούς και σπλαγχνικούς.
Τοιχωματικοί κλάδοι
– Λαγονοσφυική αρτηρία
– Πλάγια ιερά αρτηρία
– Θυροειδής αρτηρία
– Ανω γλουτιαία αρτηρία
– Κάτω γλουτιαία αρτηρία
Σπλαγχνικοί κλάδοι
– Ομφαλική αρτηρία
– Κυστικές αρτηρίες
– Εκφορητική αρτηρία
– Μέση αιμορροιδική αρτηρία
– Μητριαία αρτηρία
Η κυριότερη παράπλευρη κυκλοφορία αποτελεί η σταυροειδής αναστόμωση του μηρού. Σχηματίζεται από τον αναστομωτικό κλάδο (κλάδο της κάτω γλουτιαίας αρτηρίας) ο οποίος φέρεται εγκάρσια προς τα έξω μέχρι λίγο πριν τον μείζωνα τροχαντήρα όπου αναστομώνεται με την άνω γλουτιαία αρτηρία καθώς και με την 1η διατιτρώσα, την έσω και έξω περισπώμενη του μηρού (κλάδοι της εν τω βάθει μηριαίας).
Η σταυροειδής αναστόμωση αποτελεί μια σημαντική παράπλευρη κυκλοφορία ανάμεσα στο πρόσθιο και το οπίσθιο στέλεχος της έσω λαγονίου αρτηρίας και κυρίως ανάμεσα στην έσω και έξω λαγόνιο αρτηρία. Η παράπλευρη κυκλοφορία είναι εξαιρετικά επαρκής όταν η απόφραξη ενός από τα δύο κύρια αυτά αρτηριακά στελέχη επέλθει βαθμιαία και ιδιαίτερα όταν υπάρχει μια ιδιαίτερα αναπτυγμένη τροφοφόρος αρτηρία του ισχιακού νεύρου (κλάδος της κάτω γλουτιαίας). Μέσω αυτού του παράπλευρου δικτύου επιτρέπεται αφενός η απολίνωση της έσω λαγονίου αρτηρίας και αφ ετέρου η απόφραξη της έξω λαγονίου αρτηρίας ή της κοινής μηριαίας να μην προκαλεί πάντοτε βαρειά ισχαιμία του κάτω άκρου.
Υπάρχουν αναστομώσεις ανάμεσα σε :
– Εν τω βάθει περισπώμενη λαγόνια αρτηρία (από έξω λαγόνιο αρτηρία)
– Λαγονοσφυική και άνω και κάτω γλουτιαίες αρτηρίες (από έσω λαγόνιο αρτηρία) Οι αναστομώσεις αυτές είναι σημαντικές επειδή μπορούν να λειτουργήσουν ως παράπλευρη κυκλοφορία ανάμεσα στα μεγάλα αγγειακά στελέχη (έξω και έσω λαγόνια αρτηρίας) σε περίπτωση απόφραξης ή απολίνωσης ενός από αυτά.
– Έξω και έσω περισπώμενες αρτηρίες του μηρού (από εν τω βάθει μηριαία αρτηρία)
Μηριαία αρτηρία
Η κοινή μηριαία αρτηρία αρχίζει από τον βουβωνικό σύνδεσμο και μετά από 3 εκατοστά περίπου διχάζεται στην επιπολής και εν τω βάθει μηριαία αρτηρία. Η κοινή μηριαία αρτηρία βρίσκεται μέσα στο μηριαίο τρίγωνο , από το μέσον του βουβωνικού συνδέσμου έως τον διχασμό σε επιπολής και εν τω βάθει μηριαία (απόσταση 1,5-5 εκατοστά, συνήθως 3-4 εκ).Εικόνα 1.0.19
Υπάρχει δυνατότητα ψηλάφησης της αρτηρίας στην άνω μοίρα επειδή βρίσκετα σχετικά επιπολής. Με τομή 6 εκατοστών που αρχίζει από τον βουβωνικό σύνδεσμο γίνεται και η προσπέλαση της αρτηρίας. Από την κοινή μηριαία αρτηρία εκφύονται οι εξής κλάδοι:
- Επιπολής επιγάστρια αρτηρία
- Επιπολής περισπώμενη λαγόνιος
- Έξω αιδοιικές αρτηρίες
- Μυικοί κλάδοι
Η επιπολής επιγάστριος αρτηρία αναστομώνεται με κλάδους της κλάδους της κάτω επιγαστρίου αρτηρίας ενώ η επιπολής περισπώμενη λαγόνιος αρτηρία αναστομώνεται με κλάδους της εν τω βάθει περισπώμενης λαγόνιου αρτηρίας (από την έξω λαγόνιο αρτηρία). Η έξω αιδοιική αρτηρία αναστομώνεται με την έσω αιδιοική από την έσω λαγόνιο αρτηρία.
Η επιπολής μηριαία αρτηρία αποτελεί την συνέχεια της κοινής μηριαίας αρτηρίας Εκτείνεται από το μέσο του βουβωνικού συνδέσμου(από το σημείο που εκφύεται η εν τω βάθει μηριαία αρτηρία) έως το τρήμα του μεγάλου προσαγωγού (14 εκ περίπου πάνω από την άρθρωση του γόνατος) όπου και μεταπίπτει στην ιγνυακή αρτηρία Από την επιπολής μηριαία αρτηρία εκφύονται πολλοί μυικοί ανώνυμοι κλάδοι. Ένας σημαντικός κλάδος της είναι η ανώτατη του του γόνατος αρτηρία η οποία δίνει έναν αρθρικό κλάδο και τον σαφηνή ή επιπολής κλάδο
Η εν τω βάθει μηριαία αρτηρία φέρεται επί τα εκτός του κυρίου στελέχους-στη συνέχεια πίσω και έσω από αυτό με σπειροειδή πορεία προς τα κάτω.Κατάληγει ως 4η διατιτρώσα
στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού.
Κύριοι κλάδοι της είναι :
- Έξω περισπώμενη του μηρού αρτηρία (ανιών-εγκάρσιος-κατιών κλάδος)
- Έσω περισπώμενη του μηρού αρτηρία (επιπολής-εν τω βάθει κλάδος)
- Διατιτρώσες αρτηρίες (1η – 3η)
Ο ανιών κλάδος της έξω περισπώμενης του μηρού αρτηρίας έχει μεγάλη σημασία διότι επικοινωνεί με κλάδους της έσω λαγονίου αρτηρίας, της έξω λαγονίου αρτηρίας της κοινής μηριαίας και της έξω λαγονίου αρτηρίας). Ο κατιών κλάδος της έξω περισπώμενης του μηρού επικοινωνούν με κλάδους της ιγνυακής αρτηρίας συμβάλλοντας στην διαμόρφωση του αρθρικού αρτηριακού δικτύου του γόνατος. Η έσω περισπώμενη του μηρού αρτηρία επικοινωνεί με κλάδους της θυροειδους αρτηρίας από την έσω λαγόνιο αρτηρία και με την κλάδους της εν τω βάθει περισπώμενης λαγόνιας από την έξω λαγόνιο αρτηρία.
Επιτρέπεται να υπάρξει ένα ικανό διάστημα άνω των έξι ωρών σε περιπτώσεις οξείας ισχαιμίας του άκρου για να επιβιώσει το σκέλος και να οδηγηθεί ο ασθενής στο χειρουργείο για επαναιμάτωση του σκέλους.
Μπορεί να απολινωθεί χωρίς πρόβλημα η μία έσω λαγόνιος αρτηρία (μικρή πιθανότητα ισχαιμίας του κόλου και διαλείπουσας χωλότητας γλουτού, καμία περίπτωση ισχαιμίας από τα άλλα όργανα της πυέλου).
Ιγνυακή αρτηρία
Η ιγνυακή αρτηρία είναι η μοναδική περιφερική άμεση οδός χορήγησης αίματος στον άκρο πόδα γι΄αυτό και είναι καλά προστατευμένη από την άρθρωση του γόνατος με τα συνοδά οστά. Σε αιμορραγία περιφερικά της ιγνυακής αρτηρίας, υπάρχει η δυνατότητα πίεσης της αρτηρίας ανάμεσα στην κνήμη και το μηριαίο οστό, εάν καμφθει η κατά γόνυ διάρθρωση. Η ιγνυακή αρτηρία ανευρίσκεται για να απολινωθεί κατά προτίμηση στην άνω μοίρα της μετά από αποκάλυψη και διατομή του ημιυμενώδη μυός και στη κάτω μοίρα της μετά από παρεκτόπιση του τενόντιου τόξου του υποκνημίδιου μυός. Σε υπερκονδύλια κατάγματα του μηριαίου ή σε οπίθιο εξάρθρημα του γόνατος, υπάρχει κίνδυνος απόφραξης της ιγνυακής αρτηρίας. Το αρτηριακό δίκτυο του γόνατος είναι το περισσότερο ανεπτυγμένο και πολύπλοκο αρτηριακό δίκτυο του σώματος. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το αρτηριακό δίκτυο του γόνατος δεν επαρκεί σε απότομη απόφραξη της ιγνυακής αρτηριας. Γι’αυτό η ιγνυακή αρτηρία δεν πρέπει ποτέ να απολινώνεται. Όταν υπαρχει ανάγκη, είναι προτιμότερη η απολίνωση της επιπολής μηριαίας που διαθέτει πλουσιότερη παράπλευρη κυκλοφορία.
Αρτηρίες κνήμης
Η ιγνυακή αρτηρία αποσχίζεται στην πρόσθια κνημιαία μαρτηρία και το κνημοπερονιαίο στέλεχος μερικά εκατοστά κάτω από το γόνατο
Η πρόσθια κνημιαία αρτηρία αρχίζει κάτω από το τενόντιο τόξο του υποκνημιδίου μυός. Στην αρχή βρίσκεται στον οπίσθιο χώρο της κνήμης αλλά στην συνέχεια μέσω του τρήματος του μεσόστεου υμένα μεταβαίνει στον πρόσθιο χώρο της κνήμης. Συνέχεια της πρόσθια κνημιαίας αρτηρίας στον άκρο πόδα είναι η ραχιαία αρτηρία του ποδός. Συνοδεύεται από τις 2 ομώνυμες φλέβες και το εν τω βάθει περονιαίο νεύρο. Κλάδοι της είναι :
- Οπίσθια κνημιαία παλίνδρομη αρτηρία
- Πρόσθια κνημιαία παλίνδρομη αρτηρία
- Μυικοί κλάδοι
- Πρόσθια έσω σφυρίτιδα αρτηρία
- Πρόσθια έξω σφυρίτιδα αρτηρία
Το κνημοπερονιαίο στέλεχος είναι ο πιο ανεπτυγμένος κλάδος της ιγνυακής αρτηρίας. Αρχίζει από το τενόντιο τόξο του υποκνημιδιου μυός και μετά από μερικά εκατοστά χωρίζεται στην περονιαία αρτηρία και την οπίσθια κνημιαία αρτηρία.
Η οπίσθια κνημιαία αρτηρία φθάνει μέχρι πίσω και κάτω από το έσω σφυρό όπου αποσχίζεται σε έσω και εξω πελματιαία αρτηρία. Κλάδοι της είναι:
- Περονιαίος περισπώμενος κλάδος
- Αναστομωτικός κλάδος
- Οπίσθια έσω σφυρίτιδα
- Έσω πτερνική αρτηρία
- Έσω πελματιαία αρτηρία
- Έξω πελματιαία αρτηρία
Η περονιαία αρτηρία δίνει τους εξής κλάδους:
- Τροφοφόρος αρτηρία περόνης
- Διατιτρών κλάδος
- Οπίσθια έξω σφυρίτιδα αρτηρία
- Αναστομωτικός κλάδος